Thi pháp truyện cổ tích việt nam

Ngày đăng: 20/03/2018, 15:57

Thi pháp truyện cổ tích Việt Nam qua kiểu nhân vật, cốt truyện, motif,…Tiểu luận khảo sát qua 5 truyện cổ tích Việt Nam.Tấm Cám, Sọ Dừa, Cây khế, Thạch Sanh, cây tre trăm đốtThi pháp truyện cổ tích Việt Nam qua kiểu nhân vật, cốt truyện, motif,…Tiểu luận khảo sát qua 5 truyện cổ tích Việt Nam.Tấm Cám, Sọ Dừa, Cây khế, Thạch Sanh, cây tre trăm đốt TIỂU LUẬN GIỮA KÌ Đề bài: Chọn 5-10 truyện cổ tích yếu tố thần kì tìm hiểu nhóm truyện từ góc nhìn thi pháp thể loại Bài làm Lựa chọn khảo sát qua truyện cổ tích: Tấm Cám, Sọ dừa, Thạch Sanh, Cây tre trăm đốt, Cây khế A PHẦN MỞ ĐẦU Lí chọn đề tài truyện cổ tích Văn học dân gian giữ vị trí vai trò vơ quan trọng lịch sử văn học dân tộc Văn học dân gian Việt Nam phận văn học lớn, đời sức ảnh hưởng rộng lớn đến người dân Việt Không vậy, phận văn học đa dạng mặt thể loại phong phú mặt nội dung Theo đó, thi pháp thể loại điểm đặc trưng, khác biệt Trong hệ thống thể loại văn học dân gian, truyện cổ tích xác định phận quan trọng thể loại tự dân gian Nó dùng thứ tưởng tượng hư cấu riêng, kết hợp với thủ pháp nghệ thuật đặc thù khác để phản ánh đời sống ước mơ nhân dân, đáp ứng nhu cầu nhận thức, thẩm mỹ, giáo dục giải trí nhân dân thời kì, hồn cảnh lịch sử khác xã hội giai cấp Đến với truyện cổ tích, người tìm thấy tình u khát vọng vươn tới sống với bao điều kì lạ mà thực khơng Thi pháp học thể loại cách tiếp cận không mẻ hiệu việc tiếp cận tác phẩm để phát xếp tác phẩm theo nhóm tác phẩm đặc trưng riêng Dối với phậ văn học dân gian, cách tiếp cận nà quan trọng phận khơng minh bạch rõ ràng mặt tác giả, thể loại Vì vậy, nghiên cứu theo phương pháp đóng góp cách nhìn sở niềm tin vào cách phân chia thể loại hành truyện cổ tích coi tính phổ biến rộng, thể văn bản, yếu tố thần kì nội dung coi ổn định, sai khác lớn Phương pháp nghiên cứu Bài viết chọn cách tiếp cận lí thuyết thi pháp thể loại sử dụng phương pháp nghiên cứu chủ yếu như: – Phương pháp phân tích – tổng hợp – Phương pháp phân loại hệ thống hóa – Phương pháp lịch sử – xã hội Mục đích viết Bài viết khảo sát phạm vi truyện cổ tích Dùng cách tiếp cận thi pháp thể loại, mục đích viết nhằm đặc trưng mặt thi pháp ý nghĩa nhóm truyện chứa yếu tố thần kì Từ việc khai thác đưa đánh giá chung nhóm truyện Sau cùng, người viết mong muốn đóng góp nghiên cứu nhỏ vào q trình nghiên cứu thể loại văn học dân gian Ý nghĩa thi pháp văn học thông qua viết Thi pháp học khía cạnh lựa chọn để nghiên cứu dặc trưng thể loại truyện cổ tích thần kì Từ phát nhận dạng điểm thay đổi bất biến thể loại văn học B NỘI DUNG Khái niệm thi pháp thể loại Thi pháp học môn khoa học bề dài lịch sử lâu đời lịch sử nhân loại Trong suốt 2300 năm tồn tại, khơng ổn định mà thay hình đổi dạng liên tục Đến nay, người ta chưa thống khuynh hướng nghiên cứu, phương pháp luận, đối tượng phạm vi nghiên cứu Riêng khái niệm “Thi pháp” nhiều cách hiểu khác tùy theo thời đại, quốc gia, trường phái quan điểm cá nhân nhà nghiên cứu, lý luận, phê bình Ở Việt Nam, Thi pháp học phổ biến sau năm 1986 “Từ điển tiếng Việt” giải thích: “Thi pháp: Phương pháp, quy tắc làm thơ.” (Hoàng Phê; Từ điển tiếng Việt, Nxb, Đà Nẵng 1998) Theo Lại Nguyên Ân “150 thuật ngữ văn học”: Thi học, thi pháp “Ngành học thuật nghiên cứu hệ thống phương thức, phương tiên biểu tác phẩm văn học; môn lâu đời nghiên cứu văn học… Trong nghĩa rộng “thi học” trùng với “lý luận văn học”; nghĩa hẹp, “thi học” trùng với số ngành thi học lý thuyết” Trong “Từ điển thuật ngữ văn học”, nhóm tác giả Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi định nghĩa: “Thi pháp học khoa học nghiên cứu thi pháp, tức hệ thống phương thức, phương tiện biểu đời sống hình tượng nghệ thuật sáng tác văn học Nhiều nhà Thi pháp học Nga Việt Nam nghiên cứu hình thức nghệ thuật, khơng qn nhiệm vụ “khám phá đời sống”, “biểu đời sống hình tượng” Tức gắn liền hai nhiệm vụ: nghiên cứu hình thức nghệ thuật lẫn nội dung tư tưởng thể thấy điều định nghĩa Trần Đình Sử: “Thi pháp học cách nghiên cứu hình thức nghệ thuật tính chỉnh thể, tính quan niệm” (Thi pháp thơ Tố Hữu) Quả thực, khó tìm quan niệm chung Thi pháp học Cùng sử dụng thuật ngữ “thi pháp” thời cách hiểu khác Trong kỷ XX, tranh Thi pháp học đa dạng đối tượng phạm vi nghiên cứu Cùng khoác áo “thi pháp” người xác định cho nhiệm vụ khác nhau: nghiên cứu phương pháp sáng tác, cấu trúc tác phẩm, hình thức nghệ thuật, thủ pháp ngôn từ… Những quan niệm cho thấy phần đa dạng khuynh hướng nghiên cứu phê bình Thi pháp học Bakhtin cho rằng: “Thi pháp phải bắt đầu với thể loại” ông xem thể loại trung tâm Lịch sử văn học: “Thể loại hình thức điển hình tồn tác phẩm, toàn biểu nghệ thuật” (phương pháp hình thức nghiên cứu văn chương) Những cơng trình Thi pháp học giới nghiên cứu thể loại (Nghệ thuật thơ ca, Văn tâm điêu long) đến nay, hướng nghiên cứu Thi pháp học thể loại phổ biến, chiếm tỷ lệ cơng trình nhiều so với khuynh hướng khác Trước đọc tác phẩm, người ta thường quan tâm thuộc thể loại Tên gọi thể loại tác dụng định hướng cách tiếp nhận tác phẩm, chức phân định hình thức tính chất tác phẩm Ta hiểu thể loại “dạng thức tác phẩm văn chương, hình thành tồn tương đối ổn định trình phát triển lịch sử văn chương, thể giống cách thức tổ chức tác phẩm, đặc điểm loại tượng đời sống miêu tả tính chất mối quan hệ nhà văn với tượng đời sống ấy” (Từ điển thuật ngữ văn học) Như vậy, Trong cơng trình Thi pháp, việc khảo sát tác phẩm không dừng lại việc tác phẩm thuộc thể loại mà xem xét tác phẩm tuân thủ theo quy tắc thể loại hay không Và việc tác giả chọn thể loại nhằm mục đích gì, nói cách khác thể loại mang tính chất Định nghĩa thi pháp truyện cổ tích Một thể loại văn học dân gian quan trọng phổ biến rộng rãi truyện cổ tích Khái niệm “truyện cổ tích” nội dung rộng, thường dùng để nhiều loại truyện khác đề tài phương pháp sáng tác Trong hàng loạt định nghĩa truyện cổ tích, nêu lên nội dung nhiều thống sau: – Truyện cổ tích nảy sinh từ xã hội nguyên thủy, yếu tố phản ánh quan niệm thần thoại nhân dân tượng tự nhiên xã hội ý nghĩa ma thuật Song truyện cổ tích phát triển chủ yếu xã hội giai cấp nên chủ đề chủ yếu chủ đề xã hội, phản ánh nhận thức nhân dân sống xã hội với xung đột đặc trưng cho thời kì lịch sử chế độ tư hữu tài sản, gia đình riêng, mâu thuẫn giai cấp đấu tranh giai cấp – Truyện cổ tích biểu cách nhìn thực nhân dân thực tại, đồng thời nói lên quan điểm đạo đức, quan niệm công lí xã hội ước mơ sống tốt đẹp – Truyện cổ tích sản phẩm trí tưởng tượng phong phú nhân dân, phận chủ yếu, yếu tố thần kì tạo nên đặc trưng bật phương thức phản ánh thực ước mơ Ở Việt Nam, truyện cổ tích ghi chép sớm Từ kỉ XV, số truyện biên soạn giới thiệu Lĩnh Nam chích quái Trước Cách mạng tháng Tám, tập truyện cổ tích dung lượng phong phú tập Truyện cổ nước Nam Sau Cách mạng, việc sưu tầm, giới thiệu nghiên cứu truyện cổ tích Việt Nam ý Phân loại truyện cổ tích Trong hệ thống phân loại văn học dân gian, truyện cổ tích thường xác định thể loại Đây thể loại lớn gồm ba tiểu loại: – truyện cổ tích thần kì – truyện cổ tích lồi vật, gần với truyện ngụ ngơn – truyện cổ tích sinh hoạt (hoặc truyện cổ tích sự), thường yếu tố gây cười Đặc điểm thi pháp truyện cổ tích thần kì, chứng minh qua truyện Trong di sản văn hố nhân loại, truyện cổ tích chiếm vị trí độc đáo lẽ loại nghệ thuật ngôn từ nhiều người biết đến Truyện cổ tích loại truyện kể, phân biệt với loại truyện kể khác nét đặc trưng thi pháp thể loại Bài viết trình bày nét đặc trưng thi pháp thể loại truyện cổ tích:  Đặc điểm bao trùm bật thi pháp thể loại truyện cổ tích “thế giới cổ tích” – yếu tố thần kì “Thế giới cổ tích” sáng tạo độc đáo trí tưởng tượng dân gian Thế giới mối quan hệ với thực tại? Mặc dù “trong truyện cổ tích yếu tố thực tế” (V.I.Lênin), “những yếu tố thực tế” trí tưởng tượng dân gian nhào nặn, hư cấu để xây dựng nên giới khác với giới thực mà ta gọi “thế giới cổ tích” Đây giới khơng thực, khơng thể xảy thực tế mà trong…cổ tích! Điều biểu tâm lý sáng tác tâm lý tiếp nhận truyện cổ tích Người kể người nghe mơ ước điều “nên có” diễn “thế giới cổ tích”, khơng coi câu chuyện kể thực Đây khác biệt thể loại truyện cổ tích với thể loại truyền thuyết, “thế giới cổ tích” lịch sử Loại truyện cổ tích thần kì nhiều yếu tố cổ xưa liên quan đến quan niệm thần thoại tín ngưỡng ngời thời thị tộc, lạc Chẳng hạn “người đội lốt vật”, “người chết sống lại kiếp lồi vật cỏ cây”, liên quan đến quan niệm vạn vật hữu linh tín ngưỡng vật tổ Hay “nộp mạng định kì cho vật thành tinh”, liên quan đến tín ngưỡng nghi lễ hiến tế Những yếu tố quan niệm thàn thoại tín ngưỡng cổ mặt pha trộn với quan niệm tơn giáo xã hội giai cấp Phật giáo, Đạo giáo,… Cho nên truyện cổ tích thần kì yếu tố liên quan đến thần thoại kế thừa thần thoại, song nội dung truyện cổ tích thần kì đời sống xã hội người số phận người xã hội giai cấp Nhân vật trung tâm truyện cổ tích thần kì người mồ cơi, người riêng, người em út, người ở, người làm thuê, người lao động nghèo khổ nói chung,… Những nhân vật chịu bất hạnh, khổ cực, bị chèn ép thể thấy rõ yếu tố truyện lựa chọn khảo sát Sọ Dừa niên khôi ngô tuấn tú, thông minh tài giỏi lại ẩn hình hài cục thịt sọ dừa Tấm truyện Tấm Cám riêng, bị mẹ Cám chèn ép, hãm hại, sống lại kiếp, ẩn chim vàng anh, xoan đào, khung cửi thị Hay Thạch Sanh – người lao động nghèo khổ bị Lí Thơng lừa nộp mạng cho xà tinh khả chém chết xà tinh mà trở Nhân vật Cây khế người em út hiền lành, thật nhân vật Cây tre trăm đốt anh người chất phác Người xưa sáng tác “thế giới cổ tích” khơng thực câu chuyện kể họ muốn qua văn học để giải mâu thuẫn ước muốn người với thực xã hội lúc Chúng ta biết nhân vật trung tâm truyện cổ tích thần kì người bất hạnh, họ “nạn nhân chế độ tư hữu tài sản, chế độ gia đình phụ quyền, xã hội giai cấp” Nhưng truyện cổ tích thần kì miêu tả nhân vật bất hạnh theo khuynh hướng lý tưởng hoá, muốn thế, phải tạo cho họ giới khác với giới thực tại: giới ước mơ Truyện cổ tích miêu tả họ, vào địa vị bị rẻ rúng gia đình xã hội, lại phẩm chất tốt đẹp, tài năng, đơi tài phi thường; phải trải qua nhiều đau khổ, gian truân, đến kết thúc tốt đẹp: từ người nghèo khổ, bị coi thường trở thành người giàu sang, phú quý giữ quyền cao chức trọng xã hội Một kết cục không tưởng thực tế xã hội Cho nên truyện cổ tích phải nhờ đến yếu tố thần kì nhân vật thần kì (Tiên, Bụt), vật thần kì (chim thần, gậy thần, đàn thần…) biến hoá thần kì (chết sống lại, vật biến thành người) can thiệp vào cốt truyện để từ việc miêu tả thực sống (số phận đau khổ nhân vật) dẫn đến kết cục mang tính chất ước mơ (sự đổi đời nhân vật) Vì khơng thực cổ tích thường mang tính chất hoang đường, tưởng tượng cổ tích khơng giống tưởng tượng thơ ca mà để tạo nên tính chất kì lạ, khác thường câu chuyện kể Điều làm nên “thế giới cổ tích” với chất thơ bay bổng, với sức hút kì diệu – khơng với trẻ thơ mà với người lớn, đem lại cho người hứng thú, niềm tin ước mơ Trẻ em cảm thấy đến với giới khác với đời hàng ngày em thường bị gò bó theo ý người lớn, “một giới trẻ em vận động, chống chọi, đem thiện chí đối kháng với kẻ ác” (V.Xukhơmlinxki); với người lớn “thế giới cổ tích” giới khác hẳn “cuộc đời hàng ngày tẻ nhạt, khô cằn, đầy tiếng thở than kẻ tham lam khôn ghen ghét đến thành năng…” (M.Gorki), giới “sự giản dị đẹp đẽ, dốt nát kì diệu người thời cổ…được bảo quản tươi nguyên hoa với hương thơm” “Thế giới cổ tích” giới huyền ảo giấc mơ, thể ước vọng sâu xa cao đẹp nhân dân thể thấy truyện Tấm Cám vừa xuất nhân vật thần kì (ơng Bụt) vừa biến hóa thần kì (Tấm nhiều lần chết sống lại) Ông Bụt lên nhân vật gặp khó khăn, bế tắc cho Tấm cách để khắc phục biến cố Khi Tấm vào cung bị mẹ Cám hãm hại hết lần đến lần khác, chế hóa thân thành vật xung quanh: cỏ cây, đồ vật, loài vật cuối trở thành người Trong truyện Thạch Sanh yếu tố thần kì niêu cơm thần – niêu cơm ăn hết lại đầy khiến Thạch Sanh không cần chiến mà thắng quân địch Truyện Cây tre trăm đốt xuất ơng Bụt, giúp nhân vật giải vấn đề câu thần “Khắc nhập khắc xuất” Chính câu thần dược nhân vật sử dụng để trừng phạt lật lọng, thất hứa phú hộ Trong truyện Cây khế, chim Phương Hoàng yếu tố thần kì Sọ dừa ta bắt gặp biến hóa thần kì Sọ dừa chàng trai niên tuấn tú ẩn hình hài xấu xí, kì dị) Các nhà khoa học cần dựa vào ngành khoa học hữu quan để giải mã “thế giới cổ tích”, điều hấp dẫn người nghe truyện cổ tích, điều ý nghĩa họ chủ yếu “thế giới cổ tích”ấy, chỗ giới phản ánh thực tế Bởi “thế giới cổ tích” mang vẻ đẹp giới người lý tưởng, giới đầy hoa thơm cỏ lạ, ý nghĩa chiến thắng gian tà, người lực lượng siêu nhiên giúp đỡ để sống hạnh phúc tình yêu thương Thế giới đầy ắp điều kì diệu khác thường người tưởng tượng để thoả mãn ước mơ, đem lại niềm tin thích thú cho họ Đó giới tình người, đẹp – giới thiện, mỹ cổ tích Yếu tố thần kì truyện cổ tích chia thành nhóm: – Yếu tố thần kì giúp đỡ nhân vật lí tưởng Để khẳng định ước mơ chiến thắng tất yếu đạo đức cao thượng, xã hội mà người chân gần bị tước đoạt hết quyền lợi, nhân dân cần đến kì ảo để trao ch nghĩa sức mạnh phi thường – Yếu tố thần kì giúp nhân vật đối kháng Trí tưởng tượng dân gian tạo nên nhân vật quái đản – Yếu tố thần kì mang màu sắc trung tính: tay người tốt tác dụng tốt, tay kẻ xấu mang lại tai họa Hoặc phạm diều cấm kị, yếu tố thần kì phản tác dụng Truyện cổ tích đặc điểm thi pháp nhân vật, xung đột, kết cấu, không gian thời gian, “công thức” định… Về đặc điểm thi pháp này, ba biến thể truyện cổ tích khác đáng kể  Nhân vật cổ tích Đối tượng văn học người sống người Vì tác phẩm văn học thiếu nhân vật Nhân vật đặc trưng bật tác phẩm tự tự dân gian Văn học dân gian xuất sớm văn học dân tộc, sở trình độ tư nghệ thuật hạn chế, đẹp riêng Chính trình độ tư nghệ thuật quy định phương thức xây dựng hình tượng nhân vật, tạo cho nhân vật tác phẩm tự dân gian đặc điểm riêng Đặc điểm bật nhân vật truyện cổ tích nhân vật không miêu tả tâm lý, nhân vật chưa cá thể hố, chưa tâm lý hố, tính cách chưa bộc lộ qua hành động Nhân vật truyện cổ tích nhân vật hành động Vì vậy, nét riêng nhân vật cổ tích kiểu dạng hành động, chẳng hạn “làm theo vợ dặn” cách máy móc kiểu dạng hành động nhân vật khờ khạo; dùng “mẹo lừa” kiểu dạng hành động nhân vật trí xảo; nhận “phương tiện thần kì” kiểu dạng hành động nhân vật bất hạnh truyện cổ tích thần kì Nó chưa phải nét riêng “con người này” Hêghen nói nhân vật điển hình văn học cổ điển đại sau Qua hành động nhân vật suốt câu chuyện kể, ta dễ dàng đọc tình cách Nét riêng nhân vật cổ tích chỗ: người ta quy hành động số lượng định kiểu dạng hành động 10 Nhân vật truyện cổ tích gồm số kiểu dạng định, “kiểu nhân vật”: truyện cổ tích thần kì kiểu nhân vật bất hạnh (người em út, người mồ côi, người riêng, người xấu xí, người ở…) kiểu nhân vật kì tài (người sức khỏe phi thường, người tài nghệ kì tài); truyện cổ tích sinh hoạt kiểu nhân vật trí xảo (như em bé thông minh) kiểu nhân vật khờ khạo (như ngốc);… Ngồi kiểu nhân vật xấu xí, kiểu nhân vật đức hạnh, kiểu nhân vật lồi vật,… Trong truyện cổ tích, nhân vật thiện ác tốt xấu phân biệt rành mạch, dứt khốt, nhân vật thiện khơng ác, tốt khơng xấu ngược lại Các nhân vật truyện cỏ tích thường tính chất đơn thuần, tốt (như Tấm Cám, Út Sọ Dừa, Thạch Sanh Thạch Sanh,…) xấu (như mẹ Cám Tấm Cám, mẹ Lý Thông Thạch Sanh,…) tích cực, tiêu cực cách rõ rệt; nhân vật mang tính đa diện, phức tạp, mâu thuẫn, khơng giới nội tâm phong phú hay tính chất điển nhân vật thể loại tự tác giả Nhìn chung, nhân vật tác phẩm tự dân gian xây dựng nên trí tưởng tượng phong phú dân gian nhân vật thường gắn liền với cốt truyện, với biến cố Nhân vật truyện cổ tích nhân vật tính cách bất biến Nhân vật tốt, xấu tốt hay xấu từ đầu cuối tác phẩm, khơng chuyển hố thay đổi Nhân vật ý niệm mang tính chất minh hoạ cho dạng, kiểu, quan niệm Do đó, điển hình truyện cổ tích mang tính loại hình, nặng khái qt, nhẹ cụ thể Và nhân vật xây dựng quan niệm tạo hệ thống mơtíp giống nhiều truyện Bên cạnh đó, nhân vật truyện cổ dân gian nói chung, truyện cổ tích nói riêng nhân vật tính cách khơng phụ thuộc vào hồn cảnh (khác với truyện đại, tính cách đẻ 11 hoàn cảnh), người vượt qua khơng gian rộng lớn cách dễ dàng Con người trải qua bao biến cố mà “trẻ không già”…như: xấu người anh truyện Cây khế xấu tính cách tiềm ẩn Hồn cảnh cha chết hay chim đại bàng đến chẳng qua mơi trường cho tính cách bộc lộ khơng phải hồn cảnh mà nảy sinh tính cách Trên vài đặc điểm riêng, nét nhân vật truyện cổ dân gian nói chung, truyện cổ tích nói riêng Nó đánh dấu giai đoạn định tư nghệ thuật – tư nhân loại  Xung đột cổ tích Theo Từ điển Tiếng Việt: Xung đột (nói cách khái quát) “đánh lực lượng đối địch” Truyện cổ tích đề cập đến vấn đề ý nghĩa vừa rộng lớn, vừa sâu xa nhân sinh xã hội Xung đột ba biến thể truyệ cổ tích khác đáng kể Miêu tả xung đột truyện cổ tích thần kì giới thiệu, mơ tả đạo đức, tài nhân vật lí tưởng để thực ước mơ nhân dân Mĩ học folkore truyện cổ tích thần kì mĩ học tâm hồn đạo đức Nhân dân lí giải mâu thuẫn xã hội gọc độ luân lí, đạo đức chủ yếu, chưa thấy rõ nguồn gốc mâu thuẫn đối kháng giai cáp gay gắt lĩnh vực sống Xung đột truyện cổ tích thần kì xung đọt tốt bụng thói giant ham, hiền lành chất phác xảo quyệt tàn bạo, lòng chung thủy phản bội, trí thơng minh ngu ngốc,… Với đạo đức tài mình, nhân vật lí tưởng đem lại cho người nghe sụ đồng cảm cảm phục, niềm tin vào người, tương lai, cơng lí Truyện cổ tích thần kì lên hai loại xung đột: xung đột xã hội xung đột người với lực lượng thiên nhiên Nếu vấn đề quan hệ người (thời cổ) với thiên nhiên đề tài thần thoại sử thi cổ đại xung đột xã hội đề tài truyện cổ tích Xung đột xã hội 12 truyện cổ tích thường diễn phạm vi quan hệ gia đình Ta hiểu nhân vật bất hạnh nhân vật thành viên lép vế gia đình gia trưởng ngày xưa: người em út, người riêng…Xung đột hai tuyến nhân vật diễn xu phát triển Kẻ thù đối kháng tìm cách gây hại, chiếm đoạt thành đạo đức, tài nhân vật lí tưởng tạo nên Một số dạng tiêu biểu :kẻ thù dối kháng tiến hành la( vợ chồng người anh dò hỏi người em trở nên giàu có, mẹ Cám dò hỏi Tấm trở nên xinh đẹp); kẻ thù đối kháng tìm cách đánh lừa nhân vật lí tưởng (Cám lừa Tấm đầu lấm, dì ghẻ lừa Tấm hái cau, Lí Thơng lừa Thạch Sanh canh miếu, phú hộ vờ hứa gả gái cho anh người ở); kẻ thù đối kháng giam hãm giết nhân vật đánh tráo, cướp công (Cám lấy giỏ tép Tâm, mẹ Cám tìm cách giết Tấm, Lí Thơng cướp cơng giết chằn tinh giết đại bàng cứu công chúa Thạch Sanh, hai người chị tìm cách giết út để làm bà trạng) Lấy ví dụ chứng minh xung đột qua câu chuyện Cây khế sở lịch sử – xã hội nhân vật người em xung đột anh – em truyện tích xuất tồn quyền thừa kế tài sản trưởng với gia đình phụ quyền chế độ tư hữu Ở vấn đề thừa kế tài sản, chiếm hữu gia tài cha mẹ để lại, người em không với anh nên khơng chuyện áp truyện Tấm Cám Tinh thần câu chuyện bênh vực người em bị thiệt thòi lên án người anh tham lam Người em đại diện cho phẩm chat đọa đức tốt đẹp: hiền ành, chất phác, không ham lợi,… Người anh biểu tượng cho thói tham lam, khơng biết bng bỏ Ở đây, lập trường truyện cổ tích bảo lí tưởng hóa truyền thống dân chủ – thị tộc Trong truyện Tấm Cám, Tấm hình tượng tiêu biểu tập trung người bị dì ghẻ áp Xung đột gia đình: dì ghẻ – chồng 13 khai thác Mẹ Cám bóc lột, áp Tấm hết lần đến lần khác, từ việc nhỏ lấy giỏ tép, tước đoạt niềm vui Tấm (bắt cá Bống ăn thịt) đến hành vi mang tính hành hạ trộn thóc gạo bắt Tấm nhặt, khinh bỉ, dè bỉu Tấm thử giày đỉnh điểm việc sát hại Tấm Việc Tấm hóa thành nhiều kiếp không may mắn gái tốt bụng mà đẩy xung đột lên cao mẹ Cám “đuổi giết tận”: giết chim vàng anh, chặt xoan đào, đốt khung cửi Truyện Sọ Dừa xung đột gia đình hai chị ghen tức với em út lấy chồng đẹp trai tài giỏi mà nhẫn tâm đẩy em vào chỗ chết Truyện Cây tre trăm đốt xung đột xã hộ chủ – tớ xã hội giai cấp Người chủ muốn bóc lột mà không muốn trả công nen lừa anh người Anh chàng thật chất phác tin vào lời hứa gả gái phú hộ mà làm việc chăm Bên cạnh xung đột gia đình – xã hội xung đột người với trở lực thiên nhiên Nhân vật trung tâm truyện cổ tích đề tài mang dáng dấp anh hùng văn hố, nhân vật kì tài – dũng sĩ, người sức mạnh, tài nghệ siêu nhiên Truyện Thạch Sanh vừa xung đột xã hội (mẹ Lí Thơng lừa Thạch Sanh vào chỗ chết để sống sót cướp cơng),vưà xung đột với trở lực thiên nhiên Thế lực thiên nhiên mãng xà thành tinh đại bàng cắp cơng chúa Ngồi yếu tố Thạch Sanh giúp vua dẹp giặc Bài viết không đề cập đến loại truyện cổ tích lồi vật truyện cổ tích sinh hoạt  Kết cấu truyện cổ tích Kết cấu văn học dân gian nói chung, truyện cổ tích nói riêng thường theo đường thẳng, theo việc, hành động, theo thứ tự thời gian, 14 xảy trước kể trước, xảy sau kể sau Tuy nhiên, kết cấu ba biến thể truyện cổ tích khác Truyện cổ tích thần kì xây dựng theo số sơ đồ chung định sở để xác lập sơ đồ kết cấu truyện cổ tích hành động nhân vật Vì thực tế, số lượng nhân vật truyện cổ tích hành động chúng giới hạn người ta đặt tên chung cho nhân vật hành động đề từ lập sơ đồ chung kết cấu truyện cổ tích Các nhà nghiên cứu nêu phác thảo kiểu sơ đồ kết cấu phổ biến truyện cổ tích thần kì dân tộc Việt, chấp nhận sau: Phần đầu: nhân vật xuất Phần giữa: phiêu lưu nhân vật “thế giới cổ tích” Phần kết: đổi đời đổi thay số phận trong…“thế giới cổ tích” Trong truyện cổ tích dạng kết cấu gọi “kết cấu đường đồng quy” Theo kết cấu này, truyện Cây khế hai nhân vật dối lập hoàn toàn mặt phẩm chất, gặp hoàn cảnh xử khác nhau, cuối kết cục trái ngược Ý nghĩa cách đặt làm cho đối lập mặt phẩm chất cảu hai nhân vật trở nên hiển nhiên, đồng thời khẳng định kết cục số phận cảu người cách xử hay phẩm chất, tính cách định  Thời gian, khơng gian nghệ thuật cổ tích Thời gian khơng gian nghệ thuật văn học dân gian nói chung, truyện cổ tích nói riêng mang tính phiểm (chỉ chung khơng xác định cụ thể biểu trưng, không xác định cụ thể văn học viết Và nhiều trường hợp mang tính chất cơng thức, ước lệ, mang ý nghĩa tượng trưng Đó “ngày xửa ngày xưa…” Khoảng thời gian nhỏ truyện cổ tích khơng xác định rõ ràng Thường “ít lâu sau”, “một hơm”,… 15 Khơng gian truyện cổ tích gần gũi với đời sống khơng tính xác định Thường “ở làng nọ…”, “ở khu rừng kia…”  Công thức kết cấu truyện cổ tích – Mở đầu: Mỗi dân tộc vài kiểu công thức mở đầu dùng chung cho câu chuyện cổ tích Truyện người Việt thường mở đầu công thức “Ngày xửa ngày xưa, làng kia, một,…” Truyện dân tộc thiểu số anh em mở đầu công thức “Ngày xưa, vào thời chim chích nuốt sóc, sóc nuốt cầy…có một…” (Thái); “Ngày xưa, lúc bánh giầy biết thổi kèn, đánh trống, người Hmơng chưa biết may quần áo, chưa vàng bạc, chưa nhẫn đeo tay…” (Hmơng);…Những cơng thức chung đặc điểm hình thức, biểu thị tính chất đặc biệt cổ xưa, ám tính chất “dường có” câu chuyện kể Chức công thức mở đầu đưa người nghe từ dòng thời gian đời hàng ngày vào thời gian câu chuyện kể, tách rời sinh hoạt và, sau đó, theo phép màu, nhập thân vào “thế giới cổ tích” – Biến cố: Nhân vật gặp phải khó khăn, biến cố bị chim ăn khế Cây khế, khơng tìm tre trăm đốt, hay nhiều biến cố liên tiếp Thạch Sanh Tấm Cám, Sọ dừa Những biến cố khắc phục nhờ xuất yếu tố thần kì trình vượt qua trở ngại, nhân vật phần thưởng xứng đáng (cơ Tấm váy áo dự hội, người em út kho báu, Thạch Sanh tặng đàn thần,…) – Kết thúc: Truyện cổ tích người Việt thường kết thúc: “Từ đó, dân Việt tục ăn trầu…” (Sự tích trầu, cau, vơi); “Ngày nay, sam thường cặp đôi, lúc sam đực ôm lấy sam nước, chồng ôm vợ để bay qua biển” (Sự tích sam),…Cơng thức đưa 16 “dấu vết xưa lại” – tục lệ, vật, – làm chứng cho “tính chất thật” câu chuyện kể Đối với truyện thần kì, motip kết thúc hậu: “từ sau…” nhân vật thiện sống hạnh phúc trọn đời, nhân vật ác bị trừng phạt Đó kết thúc thể suy nghĩ đơn giản người dân triết lí Phật giáo ảnh hưởng tư duy: “Ở hiền gặp lành”, “gieo gió gặt bão” C KẾT LUẬN Như vậy, khảo sát qua truyện cổ tích thần kì Tấm Cám, Sọ dừa, Thạch Sanh, Cây tre trăm đốt, Cây khế, rút đặc điểm dặc trưng nhóm truyện Bên cạnh tìm phát yếu tố cố định thay đổi truyện nhóm truyện Việc ý nghĩa đóng góp cách nhìn khác thể loại văn học dân gian, mở đường nghiên cứu thể loại văn học dân gian khác giai đoạn văn học khác Đồng thời, cách tiếp cận mở nhiều phát nghệ thuật nội dung sáng tác tập thể nhân dân, giúp khám phá hình dung am hiểu đời sống tinh thần xã hội người dân Việt Nam hoàn cảnh xã hội cụ thể Các câu chuyện cổ tích khơng đơn câu chuyện bà, mẹ kể cho cháu mà sáng tác đầy tính nghệ thuật 17 … – truyện cổ tích thần kì – truyện cổ tích lồi vật, gần với truyện ngụ ngơn – truyện cổ tích sinh hoạt (hoặc truyện cổ tích sự), thường có yếu tố gây cười Đặc điểm thi pháp truyện cổ tích thần… trưng thi pháp thể loại Bài viết trình bày nét đặc trưng thi pháp thể loại truyện cổ tích:  Đặc điểm bao trùm bật thi pháp thể loại truyện cổ tích “thế giới cổ tích – yếu tố thần kì “Thế giới cổ. .. Ở Việt Nam, truyện cổ tích ghi chép sớm Từ kỉ XV, số truyện biên soạn giới thi u Lĩnh Nam chích quái Trước Cách mạng tháng Tám, tập truyện cổ tích có dung lượng phong phú tập Truyện cổ nước Nam

Xem thêm :  Bố và con gái – chương 2: – botruyen.com

– Xem thêm –

Xem thêm: Thi pháp truyện cổ tích Việt Nam, Thi pháp truyện cổ tích Việt Nam

Phim CỔ TÍCH HÀI Mới 2021: VUA TRỘM | PHIM LẺ CỔ TÍCH THVL 2021 HAY NHẤT | PHIM CỔ TÍCH 2021

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Tin tức
Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Tin tức Tại Website Pkmacbook.com